Việt Hoàng

Chân dung một con người

“...Tác phẩm ‘Tổ quốc Ăn Năn’ đã phê phán mạnh mẽ và tố giác không khoan nhượng tinh thần và tư tưởng Khổng Giáo, một tư tưởng tôn thờ bạo lực và cúi đầu trước cường quyền, quay lưng với bất công và cam chịu luồn lách để tồn tại...”

Con người đặc biệt mà tôi muốn nói đến ngày hôm nay, không ai khác đó chính là ông Nguyễn Gia Kiểng, một nhà hoạt động chính trị hàng đầu của đối lập dân chủ Việt Nam. Ông hiện đang là thủ lĩnh của Tập Hợp Dân Chủ Ða Nguyên (Tập Hợp), một tổ chức đối lập được xem là có nhiều tiềm năng.

Ông Nguyễn Gia Kiểng là ai?

Từ điển Bách khoa toàn thư điện tử mở giới thiệu vắn tắt về ông: "Nguyễn Gia Kiểng sinh ngày 8/11/1942 tại Thái Bình trong một gia đình nông dân. Cha và các chú bác đều là đảng viên Việt Nam Quốc Dân Ðảng, một đảng chống Pháp giành độc lập đã thất bại trong cuộc tổng khởi nghĩa 1930 với hậu quả là các lãnh tụ chính bị chế độ thuộc địa Pháp hành quyết. Sau Cách Mạng tháng 8, Đảng Cộng Sản Việt Nam mở đợt khủng bố tiêu diệt Việt Nam Quốc Dân Ðảng, hai người chú bị thủ tiêu, cha bỏ trốn. Bà mẹ bị Việt Minh truy bức hằng ngày nên cuối cùng dẫn các con bỏ trốn về quê ngoại ở Hải Dương, rồi bắt liên lạc được với chồng và dắt các con lên Hà Nội. Năm 1954, Nguyễn Gia Kiểng di cư vào Nam cùng với gia đình.

Vào Nam, thân phụ ông lại bị truy lùng, vì là đảng viên Việt Nam Quốc Dân Ðảng và bị tình nghi là có âm mưu chống chính quyền Ngô Ðình Diệm, phải trốn lên Pleiku ẩn náu cho tới khi Ngô Ðình Diệm bị lật đổ. Nguyễn Gia Kiểng học hết trung học năm 1961 và được học bổng đi du học Pháp. Sau khi tốt nghiệp kỹ sư tại Ecole Centrale de Paris, ông học thêm cao học kinh tế làm việc tại Pháp năm năm rồi về nước năm 1973". (Wikipedia).

Có thể thấy được rằng ông là một thanh niên Việt Nam ưu tú và xuất sắc, 19 tuổi ông đã nhận học bổng du học Pháp và "Trong thời gian tại Pháp, Nguyễn Gia Kiểng là chủ tịch Tổng Hội Sinh Viên Việt Nam tại Paris năm 1965 và chủ tịch Liên Minh Sinh Viên và Công Nhân Việt Nam tại Châu Âu năm 1968. Ông là người lãnh đạo sinh viên và công nhân Việt Nam có ảnh hưởng lớn nhất tại Pháp cho đến khi về nước. Về nước, ông làm chuyên viên ngân hàng và dạy môn kinh tế chính trị tại đại học Minh Ðức Sài Gòn, rồi làm phụ tá bộ trưởng kinh tế với hàm thứ trưởng cho đến ngày 30-4-1975".

Tuổi 30, với một lý lịch khá khiêm tốn, ông Nguyễn Gia Kiểng, sau khi về nước, đã được bổ nhiệm làm phụ tá cho ông Nguyễn Sơn Bá, giám đốc Việt Nam Thương Tín. (Ông Nguyễn Sơn Bá là du học sinh cùng thời với ông Nguyễn Gia Kiểng và chính ông là người đã giúp đỡ tận tình ông Nguyễn Gia Kiểng sau khi ra tù. Ông là người bạn chí cốt với ông Kiểng và đồng thời cũng là người tham gia sáng lập "Nhóm Thông Luận", tiền thân của Tập Hợp). Không lâu sau đó, ông Nguyễn Gia Kiểng được bổ nhiệm vào một chức vụ quan trọng : "Thứ trưởng Bộ Kinh tế" của chế độ Việt Nam Cộng Hòa. Dù chưa được sống dưới chế độ này nhưng chúng ta có thể tin rằng, chế độ này có nhiều ưu việt và ông Nguyễn Gia Kiểng đã chứng tỏ ông là một thanh niên xuất chúng, là niềm tự hào của bất kỳ một gia đình Việt Nam nào.

Thế nhưng số phận của chế độ Việt Nam Cộng Hòa đã quá ngắn ngủi. Những người thanh niên trẻ, có nhiệt huyết và khả năng nhưng chưa kịp trưởng thành và chưa kịp có tiếng nói quyết định vận mệnh của mình và dân tộc mình thì Miền Nam đã thất thủ, gây ra nhiều cay đắng và oan trái cho biết bao nhiêu người, trong đó có bản thân ông Nguyễn Gia Kiểng. Cũng như bao nhiêu người khác trong bộ máy chính quyền cũ, ông đã bị đưa đi cải tạo hơn ba năm. Trong thời gian bị đi cải tạo, ông Nguyễn Gia Kiểng đã "lập kỷ lục" về những ngày bị biệt giam vì tội cứng đầu cứng cổ, không chịu viết kiểm điểm vì ông cho rằng mình không có tội gì. Nỗi đau và sự mất mát lớn nhất của ông trong thời gian đi cải tạo là đã mất đi người con gái đầu lòng, một đứa con của một kỹ sư và một bác sĩ thành đạt, như lời ông tâm sự trong cuốn sách nổi tiếng "Tổ Quốc Ăn Năn". Một thời gian sau ông được Võ Văn Kiệt, một người cộng sản cấp tiến, mời về làm chuyên viên kinh tế cho Văn phòng Chính phủ, một "đồng nghiệp" của ông Kiểng lúc đó hiện là đương kim chủ tịch nước, ông Trương Tấn Sang.

Năm 1982, ông Nguyễn Gia Kiểng sang định cư tại Pháp nhờ sự can thiệp của chính phủ Pháp. Tại đây ông đã hành nghề kỹ sư đồng thời cũng là một doanh nhân. Ông có đủ mọi lý do để quên đi mảnh đất hình chữ S có tên gọi là Việt Nam. Thế nhưng ông đã cùng với những người bạn thân thiết và chí cốt thành lập ra nhóm Thông Luận, một tổ chức chính trị qui tụ nhiều người Việt Nam yêu nước, mong muốn thay đổi triệt để nền chính trị mang nặng tư tưởng Khổng Giáo. Xây dựng một nước Việt Nam "dân chủ và đa nguyên" bằng phương pháp "bất bạo động" dựa trên tinh thần "hòa giải và hòa hợp dân tộc". Chủ trương này của ông và Tập Hợp lúc mới ra đời đã bị chống đối dữ dội, thậm chí bản thân ông Nguyễn Gia Kiểng đã từng bị một nhóm người Việt tấn công và hành hung trong một lần ông đi diễn thuyết tại Hà Lan. Ðến nay những tư tưởng và đề nghị của ông đã được nhiều người chấp nhận, ví dụ đấu tranh chính trị là phải có tổ chức, một tổ chức chính trị là phải có một cương lĩnh, một tư tưởng chủ đạo để làm chất keo kết nối các thành viên, mỗi người quan tâm đến tình hình đất nước nên học hỏi và tìm hiểu về văn hóa tổ chức, văn hóa chính trị, cần ưu tiên và đầu tư xây dựng các chính đảng có tầm vóc để làm đối trọng với đảng cầm quyền, trí thức Việt Nam phải dấn thân và dẫn đường cho quần chúng nhân dân, trí thức đồng thời phải là người sống lương thiện, thành thật với căn cước thật của mình, dũng cảm và đoàn kết…

Ông Nguyễn Gia Kiểng là người uyên bác trong mọi lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế, văn hóa đến xã hội… Theo người viết, ông Nguyễn Gia Kiểng là một nhà tư tưởng chính trị lớn nhất và sẽ có ảnh hưởng nhất đối với Việt Nam trong thế kỷ 21. Trước đó, đầu thế kỷ 20, Việt Nam cũng đã từng có một nhà tư tưởng vĩ đại đó là ông Phan Châu Trinh. Cả hai ông đều không kêu gọi dùng bạo lực để làm cách mạng, chỉ riêng điều đó đã khiến hai ông đi trước văn hóa và lịch sử Việt Nam một quãng đường rất dài. Ông Phan Châu Trinh đã thất bại vì không nhận được sự ủng hộ của người dân nhưng với ông Nguyễn Gia Kiểng chắc chắn mọi chuyện sẽ khác. Người Việt không đặc biệt thông minh nhưng không quá dại để mắc sai lầm đến hai lần. Tư tưởng của ông Nguyễn Gia Kiểng ngày càng được đón nhận nồng nhiệt và được nhiều trí thức trẻ Việt Nam xem như là một chọn lựa tất yếu cho tương lai.

Thế nào là một nhà tư tưởng chính trị?

Nhà tư tưởng, đơn giản có thể hiểu là người khai sáng và mở mang trí tuệ cho nhiều người hoặc cho một dân tộc. Một nhà cách mạng là người dẫn đường và thay đổi hiện tại tồi dở bằng một tương lai tốt đẹp và nhân bản. Nếu đồng ý như vậy thì ông Nguyễn Gia Kiểng vừa là một nhà tư tưởng vừa là một nhà cách mạng. Tư tưởng của ông gói trọn trong cuốn sách chính luận "Tổ Quốc Ăn Năn", một cuốn sách được tìm đọc nhiều nhất tại Việt Nam hiện nay, dù nó không được phép lưu hành. Tác phẩm đã phê phán mạnh mẽ và tố giác không khoan nhượng tinh thần và tư tưởng Khổng Giáo, một tư tưởng tôn thờ bạo lực và cúi đầu trước cường quyền, quay lưng với bất công và cam chịu luồn lách để tồn tại. Tác phẩm cũng đề nghị và kêu gọi mọi người Việt Nam đoàn kết, thương yêu nhau, nhìn nhận nhau trong tinh thần anh em, xóa bỏ mọi hận thù để xây dựng lại đất nước Việt Nam.

Ông không cực đoan để cho rằng yêu nước là một tình cảm bắt buộc và không cần điều kiện mà ông cho rằng "Quốc gia như là một tình cảm, một không gian liên đới, một đồng thuận chung và chia sẻ một tương lai chung" vì vậy "tình yêu đất nước" cũng là một tình yêu hai chiều. Chúng ta yêu đất nước thì phải làm cho đất nước đáng được yêu, đáng được tự hào để đáng được cống hiến và hy sinh.

Trăn trở và cũng là đóng góp lớn nhất của ông cho đất nước đó là việc hình thành một cơ sở tư tưởng chính trị lành mạnh làm kim chỉ nam cho mọi người Việt Nam yêu nước, những đồng thuận mà tất cả đều có thể chấp nhận được. Ðồng thời ông cũng đã dành nhiều công sức xây dựng nên một tổ chức chính trị với một đội ngũ cán bộ nòng cốt, có văn hóa chính trị, hiểu biết và lương thiện, góp phần hình thành một tầng lớp "trí thức chính trị", là những người có vai trò quyết định sự hưng thịnh của Việt Nam trong tương lai. Hai cố gắng này đã chiếm gần hết một nửa cuộc đời ông. Kết quả dù khiêm tốn nhưng cũng rất khả quan. Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, gọi tắt là Tập Hợp, ngày nay được nhìn nhận như là một tổ chức chính trị ôn hòa, có thiện chí và có khả năng đảm đương trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp Việt Nam từ một chế độ độc tài sang chế độ dân chủ.

Một nỗi lo lắng và quan tâm hàng đầu của mọi tổ chức chính trị cũng như người thủ lĩnh là tổ chức đó có thu hút được sự quan tâm và ủng hộ của giới trẻ, giới thanh niên hay không ? Với tất cả sự khiêm tốn cần có, người viết vui mừng nói rằng Tập Hợp được các bạn trẻ Việt Nam đón nhận và chia sẻ những giá trị của mình. Tập Hợp có những thành viên thuộc các lứa tuổi U80, U60, U40 và cả U20. Tương lai của Tập Hợp đã được đảm bảo bởi sự tiếp nối của thế hệ trẻ. Ðiều trăn trở của ông Nguyễn Gia Kiểng và các vị trưởng thượng là làm sao để Tập Hợp luôn có sức sống để làm chổ dựa tinh thần cho thế hệ tiếp theo.

Một trong những tư chất đặc biệt của ông Nguyễn Gia Kiểng, mà người viết không thể không nhắc đến, đó là một nhân cách lớn lao và vĩ đại đằng sau một tâm hồn bao dung và bình dị. Ông xứng đáng là một lãnh đạo của đất nước, của dân tộc Việt Nam. Vai trò của một lãnh tụ hay người lãnh đạo quốc gia gồm hai phần:

Một là có những quyết định đúng đắn và kịp thời trong việc điều hành quốc gia và sau đó tạo điều kiện để thực hiện tốt những việc này.

Hai là thể hiện và tăng cường những giá trị đạo đức nền tảng của xã hội (như sự lương thiện, sự liên đới, sự dấn thân, sự chăm chỉ, sự tận tụy, sự trang nhã, sự cố gắng vì lợi ích chung, sự tương kính, cách ứng xử có văn hóa, v.v.).

Nói chung, một nhà lãnh đạo quốc gia, ngoài tài năng, cần có một nhân cách lớn. Sự thất bại của cựu tổng thống Sarkozy trước ông Hollande đã phản ánh tâm lý bất mãn của người dân Pháp. Ai cũng thấy là ông Sarkozy là một người tài năng, mạnh mẽ và rất ghét các chế độ độc tài tuy nhiên về đời sống tình cảm riêng tư và nhân cách ông đã có những sai lầm mà người dân Pháp đã không bỏ qua.

Ông Nguyễn Gia Kiểng đã bước sang tuổi 70 nhưng tâm hồn ông luôn trẻ trung và cầu tiến. Tiếp xúc hay trò chuyện với ông thì bất cứ ai, dù là những người trẻ tuổi, một thủ lĩnh của một tổ chức chính trị bạn hay kể cả các quan chức cộng sản đều không cảm thấy có bất cứ khoảng cách nào đối với ông, và mọi người luôn dành cho ông những tình cảm tốt đẹp và kính trọng. Ông luôn lắng nghe và gần gũi với mọi người. Ai cũng có thể chia sẻ với ông mọi điều mà mình quan tâm trong cuộc sống. Với anh em trong Tập Hợp thì ông luôn là chổ dựa tinh thần cho tất cả mọi người. Những thắc mắc hay phân vân của anh em luôn được ông chỉ bảo tận tình, rõ ràng và đầy đủ. Bản thân người viết lúc nào cũng xem ông như một người thầy, một người khai sáng vĩ đại.
Ðất nước rồi sẽ sang trang, chế độ toàn trị rồi sẽ phải nhường chổ cho một chế độ dân chủ. Thế những sự thay đổi và chuyển tiếp đó sẽ xảy ra như thế nào, trong hòa bình hay trong đổ vỡ ? Việt Nam sẽ có dân chủ thật sự hay không? Nền chính trị Việt Nam trong tương lai sẽ có diện mạo như thế nào?...

Những câu hỏi đó vẫn còn bỏ ngỏ! Nước Nga (hay nhiều nước khác như Ai Cập) dù đã chấm dứt chế độ độc tài hơn 20 năm mà vẫn chưa có dân chủ. Chế độ cầm quyền vẫn toàn trị và người dân vẫn mất tự do trong khi đối lập dân chủ vẫn chia rẽ và bất lực. Ðể tương lai đen tối đó không xảy ra với Việt Nam, ngay từ bây giờ, cũng chưa muộn, trí thức và người dân Việt Nam cần đoàn kết để tìm những đồng thuận với nhau về một tương lai chung, một tương lai mà mọi người có thể chấp nhận. Tư tưởng của ông Nguyễn Gia Kiểng sẽ là một đóng góp quan trọng cho những cố gắng đi tìm những đồng thuận chung đó.

Là người Việt, ai cũng yêu nước. Tuy có hàng trăm nghìn cách yêu nước khác nhau nhưng người "biết yêu nước" một cách đúng đắn nhất, có lẽ là ông Nguyễn Gia Kiểng. Ông là một người con xuất sắc của dân tộc Việt Nam nói chung và Tập Hợp Dân Chủ Ða Nguyên nói riêng.

Văn hóa Khổng Giáo thường chỉ ca ngợi và nhìn nhận một người con ưu tú của dân tộc sau khi người đó đã… chết. Người viết bài này thì ngược lại, muốn nói lên những suy nghĩ và tình cảm của mình dành cho ông Nguyễn Gia Kiểng, khi ông còn sống, với tất cả tấm lòng chân thành và kính trọng của bản thân mình.

Việt Hoàng (Moskva)