 |
| Từ Staline tới Putin |
Joseph
Staline
Nước Nga, một giải đất rộng mênh mông bát ngát chiếm 1/6 diện tích thế
giới, một đất nước vĩ đại vô cùng lạnh lẽo, một dân tộc bất hạnh chịu nhiều
tang thương đau khổ bị dầy vò xâu xé vì chiến tranh cách mạng, chịu nhiều thảm kịch
núi xương sông máu qua những thập niên dài đằng đẵng.
Mùa
đông nước Nga lạnh nhất thế giới, thường là bốn, năm chục độ dưới số không. Họ có
một nền văn chương giầu vào bậc nhất trên thế giới với nhiều nhà văn hào, thi
hào vĩ đại như Léon Tolstoi, Dostoievsky, Pouchkine, Sholokhov… đã được cả thế
giới nhất là Tây phương vô cùng ngưỡng mộ.
Thời
Nga hoàng, đất nước, xã hội không văn minh bằng Anh, Pháp, cuộc cách mạng tháng 2-1917 nhà lãnh đạo
Kerensky lật đổ Nga Hoàng, từ tháng 3 tới tháng 5 ông làm Bộ trưởng tư pháp và
chiến tranh, tháng 7 làm Thủ tướng một chính phủ tư sản. Tháng mười 1917
Kerensky bị Lénine cướp chính quyền lật đổ. Người ta thường hiểu lầm cuộc cách
mạng vô sản hay cách mạng Bolshevik lật đổ Nga hoàng, thực ra chính quyền tư
sản lật đổ chế độ phong kiến (tháng 2) sau đó nhóm Marxist mới cướp lại chính
quyền từ tay tư sản (tháng 10).
Mới đầu các lý thuyết gia Mác xít tưởng cách mạng vô sản sẽ nổ ra tại
Đức, một nước công nghiệp, nơi phát sinh lý thuyết Marx Engels. Đúng lý thuyết
một nước muốn tiến lên xã hội chủ nghĩa phải là một nước tư bản công nghiệp vì
họ có sắn nhiều xưởng máy có khả năng sản xuất nhiều của cải vật chất tiến lên
làm ăn lớn xã hội chủ nghĩa. Trên thực tế cách mạng lại diễn ra tại Nga một
nước nông nghiệp lạc hậu, sau đó nó cũng phát sinh tại Trung Hoa, Việt Nam
“Con vi trùng Cộng Sản chỉ sinh sôi nẩy nở trong những đống rác xã hội
hôi thối”
Lý thuyết vô sản chỉ sống được trong những môi
trường dơ bẩn thối tha, những nước Nga, Tầu, Việt Nam , Cuba
Sau cách mạng 1917 nước Nga lâm vào một cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài
từ 1917 cho tới 1922 giữa khoảng 4 triệu lính Hồng quân và 2 triệu rưỡi Bạch
Vệ. Khi cuộc chiến kết thúc Hồng quân có một triệu hai và Bạch vệ một triệu
rưỡi người tử trận.
Joseph Stalin được cử làm
Tổng bí thư Trung ương đảng từ 1922, ông củng cố địa vị mạnh sau khi Lénine
chết năm 1924, xóa bỏ những lời kết tội của Lénine. Di chúc Lénine được soạn
đầu năm 1923 trong đó có đề nghị truất Staline ra khỏi chức Tổng bí thư Trung ương
đảng. Tháng 3-1923 Lénine bị liệt, cuối cùng bản di chúc không loại được
Staline khi Lénine mất tháng 1 năm 2014, vợ Lénine muốn di chúc phải được đọc
trước Đại hội đảng lần thứ 13, tháng 5 năm 1924. Năm 1926 Staline bị áp lực
phải cho đọc bản di chúc trước kỳ họp của Trung ương đảng. Staline đã củng cố
địa vị của ông ta những năm cuối thập niên 20, kết án những ai trích dẫn di
chúc này coi như phản động.
Sau khi Nikita Khrushchev hạ bệ Staline
tại Đại hội đảng kỳ 20 năm 1956, chính phủ cho chính thức in lại di chúc. Từ
1926 bản di chúc đã được đăng đầy đủ trên báo New York Times, trong bộ Lénine
tuyển tập, bản dịch tiếng Việt do Hà Nội ấn hành thập niên 70 có ghi lời
Lénine;
“Chúng ta không dùng đồng chí Staline nữa,
đồng chí Staline là một người thô bạo”
Sau năm
1924 Staline cho xóa bỏ những chỉ trích kết án của Lénine, Staline làm Tổng bí
thư cho tới 1952 khi chức này bị bỏ vào năm 1952, ông ta đồng thời làm Thủ tướng
từ 1941. Dưới thời Staline, lý thuyết chủ trương chỉ thực hiện xã hội chủ nghĩa
trong nước thôi được chấp nhận từ 1924, trái ngược với Léon Trosky chủ trương
tiến lên vô sản hóa toàn thế giới. Staline thay đổi chính sách kinh tế mới của
Lénine bằng chính sách kinh tế chỉ huy tối đa, xúc tiến một giai đoạn công
nghiệp hóa và hợp tác xã để biến nước Nga thành một cường quốc kỹ nghệ. Staline
đã đưa nước Nga phong kiến lạc hậu lên hàng cường quốc kỹ nghệ nhưng phải trả
giá quá đắt, ông đã làm đổ máu khoảng 10 triệu người.
Thập niên 1930, một thập niên đẫm máu ghê tởm
nhất của lịch sử nước Nga khi Staline tiến hành thực hiện Hợp tác xã nông
nghiệp, làm ăn tập thể tiến lên làm ăn
lớn xã hội chủ nghĩa. Staline cho lệnh tiêu diệt những thành phần ăn bám, chống
đối, lừng khừng, phản động …Đây là giai đoạn đoạn bắn giết tập thể theo kế
họach của Staline.
Sau này Tổng thống Nga Gorbachov tố cáo
Staline tắm trong máu, ông cho biết đã thấy danh sách tử hình dài do Staline ký
hàng loạt, trong khoảng 1937-1941 có tới 11 triệu người bị giết.
Churchill viếng Kremlin năm 1942, Staline thú thực với ông đã có 10 triệu người
bị đổ máu trong giai thực hiện Hợp tác xã, ông nói không thể làm khác hơn được.
Phim The Soviet Story nói trong khi ấy tại Đức Hitler theo dõi và khâm phục
Staline, trong một khoảng thời gian không dài lắm đã giết được nhiều người như
thế.
Năm
1932-33 Staline đã gây nạn đói tại Ukraine
Năm
1939 Staline đàm phán với Anh Pháp để lập liên minh chống Đức Quốc Xã nhưng
thất bại, ông ký hòa ước với Đức tháng 8-1939. tháng sau Staline cho chiếm đông
Ba Lan trong khi Đức chiếm phía tây Ba Lan.
Hitler trở mặt mở
chiến dịch Barbarossa tấn công Sô Viết
ngày 22-6-1941 với đạo quân khổng lồ 180 Sư đoàn bộ binh và cơ giới (70% lực
lượng) nhưng Staline lại thờ ơ không tin mấy. Quân Nga mặc dù đông nhưng trang
bị lỗi thời đã bị Đức đè bẹp ngay từ đầu. Khởi đầu chiến dịch cho tới những
ngày gần chót khi quân Đức đã tiến sát Mạc Tư Khoa trong gần nửa năm, họ đã bắt
được khoảng 3 triệu tù binh Nga.
Đầu tháng 12-1941, quân Đức chỉ còn cách Mạc Tư Khoa 18 dặm Anh (30km),
cả thành phố hốt hoảng tưởng như địch sắp vào tới nơi, Hitler đắc thắng tuyên
bố “Cộng Sản Nga đang dẫy chết”. Thế giới nín thở, người ta cho rằng nước Nga
đã thua trận, khoảng hơn 200 Sư đoàn chủ lực đã bị đánh tan rã. Nhờ tin tình
báo của Tiến Sĩ Sorge cho biết quân Nhật ở Mãn Châu sẽ không tấn Nga như đã dự
trù. Staline cho rút 40 sư đoàn tại đây về tăng cường cứu nguy Mạc Tư Khoa, chuyển
bại thành thắng, đẩy lui được quân Đức ra xa hằng 100km. Trận Moscow kéo dài từ
tháng 10-1941 cho tới tháng 1-1942
Hitler
cho tiến xuống chiếm Stalingrad phía nam, vì tiến quá xa thiếu tiếp tế, bị Nga
bao vây từ tháng 8-1942 tới đầu tháng 2-1943 quân Đức đầu hàng, Staline thắng
một trận lớn nhưng thiệt hại quá nặng, khoảng nửa triệu lính tử trận, nhiều hơn
toàn bộ số binh sĩ tử trận của Mỹ trong suốt Thê chiến (400 ngàn). Những năm
1942, 1943 đất nước trở thành bãi chiến trường đẫm máu cho các trận đánh long
trời lở đất giữa hàng trăm sư đoàn Nga-Đức.
Những tháng đầu 1944, quân Đức phải rút về
phía tây vì thiệt hại nặng, thiếu tiếp liệu, Staline đã đuổi được quân thù ra
khỏi đất nước.
Không ai ngoài Staline có thể lãnh đạo
thắng lợi trận chiến mà họ gọi là Cuộc Chiến Tranh Vệ Quốc Vĩ Đại, Great Patriotic War nhưng với cái giá
quá cao. Theo tài liệu do Liên Xô đưa ra là 20 triệu người trong đó một nửa là
dân, một nửa là lính (sách báo Liên xô tại Saigon sau 1975) nhưng theo Tây
phương tổng cộng có 27 triệu người Nga bị giết trong cuộc Thế chiến (phim
Anh-Mỹ: World War II Behind
Closed Doors). Ngoài ra (theo tài liệu Nga) có hơn 1,000 tỉnh, thị xã, quận
huyện Nga bị phá hủy. Sự lãnh đạo sắt
máu tàn bạo của Staline không kể gì tới sinh mạng người dân mà chỉ cần tiến tới
mục tiêu chiến thắng.
Thế chiến thứ hai gần kết thúc, Staline họp
với Roosevelt, Churchill tại hội nghị Yalta, Mỹ nhường Đông Âu cho Nga để nhờ
phụ Mỹ đánh quân Nhật tại Á châu vì địch còn mạnh. Staline truy kích Đức Quốc Xã đầu năm 1944 và
chiếm luôn các nước Đông Âu như Lỗ Ma Ni, Bảo Gia Lợi, Ba Lan, Hung Gia Lợi,
Tiệp Khắc, Đông Đức... tại những nước này quân Nga lấy hết vàng bạc, quí kim,
ngoại tệ trong các ngân hàng đem về.
Staline chủ trương chỉ tiến lên xã hội
trong một nước nhưng cuối Thế chiến nhân đánh đuổi quân Đức rồi chiếm các nước
Đông Âu dựng lên nhiều chính quyền Cộng Sản. Nhân dịp này ông ta tiến lên vô
sản hóa thế giới không bằng đấu tranh giai cấp mà bằng họng súng đẻ ra chính
quyền. Cuộc Thế chiến là cơ hội nghìn vàng cho CS bành trướng rất nhanh mà
chính họ cũng không ngờ.
Ngày 6 và 9 tháng 8-1945 Mỹ ném bom nguyên
tử xuống hai thành phố lớn ở Nhật, ngay sau đó một triệu rưỡi quân Nga tấn công
lộ quân Quân Đông Nhật tại Mãn Châu. Sự thực Sô Viết chỉ nhẩy vào ăn có sau khi
Mỹ đã ném bom nguyên tử, khoảng một triệu quân Nhật đầu hàng. Người Nga lấy kho
vũ khí to lớn của Nhật kể cả xe tăng thiết giáp giao cho Mao Trạch Đông, thật
là giáo vào tay giặc. Nga cũng tháo gỡ hết các nhà máy tại đây đem về nước.
Giữa năm 1946 cuộc nội chiến Trung Hoa giữa Tưởng Giới Thạch và Mao
Trạch Đông nổ ra, Mỹ giúp Tưởng, Nga giúp Mao.. sau mấy năm chinh chiến, Mao
thắng trận, Tưởng đại bại. Ngày 1-10-1949, Mao tuyên bố thành lập Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa,
thủ đô là Bắc Bình, nay đổi là Bắc Kinh. Cuối năm 1949 Tưởng và khoảng 2 triệu
Quốc Dân Đảng chạy khỏi Đại lục tới đảo Đài Loan.
Thế
là Staline lập được một đế quốc CS mênh mông từ Âu sang Á y như đế quốc Mông cổ
của Thành Cát Tư Hãn bẩy thế kỷ trước, nước Tầu rơi vào tay CS làm lệch cán cân
giữa Thế giới tự do và Xã hội chủ nghĩa Sô viết. Mặc dù đã bị Đức Quốc Xã đập
cho một trận nên thân, Nga không lo tái thiết mà vẫn không ngừng bành trướng.
Cuối
tháng 8-1949, Nga thí nghiệm thành công bom nguyên tử lần đầu nhờ đánh cắp tài
liệu Mỹ. Giữa năm 1950 Staline giúp Bắc Hàn tấn công chiếm Nam Hàn, Mỹ vào can
thiệp, sau mấy năm chiến tranh tàn khốc, hai bên ký đình chiến tháng 7-1953
Staline
mất ngày
5-3-1953 sau gần 30 năm cầm quyền.
Nikita
Khrushchev
Ông là người kế vị Staline, giữ chức Bí thư
thứ nhất đảng CS Nga từ 1953 tới 1964, Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng hay Thủ
tướng từ 1958 tới 1964. Khrushchev là người hạ bệ Staline và yểm trợ chương
trình không gian Nga và có một số cải cách trong nội trị, chú trọng nâng cao
đời sống nhân dân. Năm 1964 ông bị Bộ chính trị đảng lật đổ và đưa Leonid
Brezhnev lên thay, xuất thân công nhân kim loại thời trẻ tuổi, thời nội chiến
ông là Ủy viên chính trị, ủng hộ cuộc thanh trừng của Staline. Năm 1939 Khrushchev
được Staline gửi tới Ukraine tiếp tục thanh trừng tại đó, ông làm chính ủy thời
Thế chiến, sau 1945 ông về Ukraine và được
Staline gọi về làm cố vấn.
Sau 1953
ông ta dành được quyền. Khi đã diệt hết tay chân của Staline, năm 1956 trong kỳ
Đại hội đảng lần thứ 20 ông ta tố cáo cuộc thanh trừng, tố cáo tội ác của
Staline và bắt đầu một chính sách cai trị ít đàn áp hơn. Khruschev cải thiện
cuộc sống ngưòi dân nhưng ít kết quả nhất là nông nghiệp. Từ 23-10-1956 cho tới
10-11-1956 cuộc nổi dậy của người Hung Gia Lợi tại Budapest đòi tự do bị Khrushchev cho xe tăng đàn áp dã man có
khoảng 2,500 người Hung bị thiệt mạng, quân Nga có 700 người chết
Ông hy vọng nhiều ở hỏa tiễn và giảm bớt
lực lượng thuộc chiến tranh qui ước, tuy cắt giảm nhưng ông cũng gặp nhiều căng
thẳng trong chiến tranh lạnh nhất là vụ khủng hoảng hỏa tiễn tại Cuba trong 13
ngày căng thẳng tháng 10-1962 Mỹ-Nga về hỏa tiễn Sô viết đặt tại Cuba đã được đưa
lên truyền hình trên toàn thế giới và đã suýt đưa tới chiến tranh nguyên tử
toàn diện.
Để trả đũa vụ Mỹ xâm lược Vịnh Con Heo năm
1961 và Mỹ đặt hỏa tiễn tại Thổ Nhĩ Kỳ,
Ý mà Moscow nằm trong tầm, Khrushchev theo yêu cầu của Cuba đặt hỏa tiễn mang
đầu đầu đạn hạt nhân tại đây để ngăn ngừa Mỹ xâm phạm như vụ Vịnh Con Heo sau
khi ông ta họp mật với Fidel Castro tháng 7.
Tháng 10-1963 Mỹ đang có tranh cử Tổng thống, máy bay do
thám U-2 khám phá ra hỏa tiễn tầm trung nguyên tử tại Cuba, TT
Kennedy làm dữ cho ngăn chận tầu Nga mang hỏa tiễn tới và buộc phải tháo gỡ hỏa
tiễn đã gắn tại Cuba mang về Nga. Sau cuộc thương thuyết căng thẳng đạt tới thỏa
thuận giữa Kennedy và Khrushchev, Nga tháo gỡ hỏa tiễn tại Cuba mang về có Liên
Hiệp Quốc giám sát, ngược lại Mỹ sẽ phải thỏa thuận không được xâm lược Cuba mà
không tuyến chiến. Mỹ cũng bí mật tháo gỡ hỏa tiễn tại Ý, Thổ Nhĩ Kỳ đem về
nhưng không tuyên bố cho dân biết.
Sau
đó Mỹ-Nga thỏa thuận thiết lập đường giây điện thoại nóng giữa Moscow và Washington
để ngăn ngừa Thề chiến mà cả hai bên cùng sợ, tình hình đã dịu sau đó.
Năm 1949 Nga thỏa thuận sẽ giúp Trung Cộng
chế tạo bom nguyên tử, sau 1956 khi Khrushchev hạ bệ Staline khiến Nga-Hoa lạnh
nhạt rồi căng thẳng, Mao tức giận vì Khrushchev không hỏi ý kiến Mao trước, ông
này âm mưu phá Khrushchev đang muốn hòa
hoãn với Mỹ. Nga cho rút các chuyên viên nguyên tử về nước 1959. Năm 1960 hai
bên công khai chỉ trích, xỉ vả nhau ngày càng dữ dội, Trung Cộng chỉ trích Nga
là xét lại sự va chạm hai bên gia tăng.
Ngày
16-10-1964 Trung Cộng thành công cho nổ trái bom nguyên tử đầu tiên nhờ đánh
cắp tài liệu Mỹ, cùng năm đó Khrushchev bị Leonid Brezhnev và Trung ương đảng
lật đổ tháng 10 khi ông vắng mặt, người ta cũng cho là Mao lật đổ Khrushchev và
cho nổ bom nguyên tử.
Leonid Brezhnev
Ông giữ chức Tổng bí thư
Trung ương đảng Sô Viết từ tháng 10-1964 cho tới khi chết tháng 11-1982, tổng
cộng 18 năm, làm Tổng bí thư lâu nhất sau Staline, ông giữ chức Chủ tịch Liên
Bang Sô viết từ tháng 6-1977 tới tháng 11-1982. Dưới thời Brezhnev ảnh hưởng
Nga trên thế giới sút giảm mạnh phần vì phát triển quân sự đánh dấu thời kỳ sự
trì trệ xã hội, kinh tế của Liên bang Sô viết.
Tốt nghiệp kỹ sư ngành luyện kim tại
Ukraine, ông tham gia Thanh niên xung phong năm 1923, sau đó vào quân đội tham
gia Thế chiến Thứ hai. Năm 1946 giải ngũ khi mang cấp bậc Trung tướng, năm 1952
ông trở thành Ủy viên Trung ương đảng,
năm 1964 kế vị Khrushchev trong chức Bí thư
thứ nhất trong khi Kosygin kế vị
chức Thủ tướng
Ông thường hỏi ý kiến các cộng sự trước khi
hành động nhưng lế lối cầm quyền thiếu cải cách kinh tế khiến đưa tới suy thoái
giữa thập niên 1970, thời kỳ bị đình trễ. Chi phí quốc phòng lên cao vì chạy
đua vũ trang khoảng 12.5% tổng sản lượng, các nhà lãnh đạo Nga giai đoạn này
nói chung già nua thiếu khả năng khiến Tổng sản lượng kinh tế sút giảm so với
Tây phương. Theo lượng giá CIA, từ 1960-1965 tỷ lệ tăng trưởng kinh tế Nga là
4.8, từ 1970-1975 tụt hậu còn 3.00, từ 1980-85 tụt xuống còn 1.8. Kinh tế gia Samuelson nói
trong cuốn Economics trang 830 (in 1970)
“Thập niên 1970
cũng như thập niên 1960 Tổng sản lượng kinh tế của Nga vào khoảng một nửa Tổng
sản lượng Mỹ”
(In the 1970s,
as in the 1960s, U.S.S.R real GNP is about one-half United States
Brezhnev thúc đẩy hòa hoãn với Tây phương theo
lời kể của Henry Kissinger trong White House Years (chương 8, The Agony of
Vietnam tr. 276-311) , năm 1969 Nga muốn đàm phán với Mỹ về tài giảm binh bị. Cuối
tháng 5-1972 TT Nixon sang Moscow
Tuy
thế năm 1968 ông ra Thuyết Brezhnev cương quyết trấn áp một nước trong khối xã
hội chủ nghĩa một khi có ý muốn chuyển qua tư bản, nó không chỉ liên quan tới
nước đó nhưng liên hệ tới cả khối CS. Cuối năm 1979 Nga đưa quân qua
Afghanistan để giúp chính phủ thân Nga chống lại cuộc nổi dậy, cuộc chiến sa
lầy 9 năm cho tới đầu năm 1989 đã khiến 14,453 lính Nga bị giết. Trong No More
Vienams trang 214 (in 1985) Cựu Tổng thống Nixon khâm phục Nga nói trừ
Afghanistan họ đưa quân đàn áp phong trào chống chính phủ bù nhìn Nga, Moscow
đã thống trị được 9 nước kể từ 1974 mà không phải gửi quân vào. Thật vậy Sô
viết chỉ đứng ngoài dựt giây đã chiếm được nhiều nước.
Thuyết Brezhnev được tuyên bố để biện minh cho
việc Nga đưa quân sang Tiệp Khắc tháng 8-1968 đàn áp cuộc nổi dậy tại Prague
Khrushchev bị lật đổ phần lớn vì ông không
quan tâm tới các Ủy viên cao cấp trong đảng và chính phủ, thời Brezhnev nước
Nga do một tập thể cai trị từ thập niên 60 cho tới 70
Quan
hệ với Trung Cộng ngày càng xuống, hai bên đã chạm súng nhau tại biên giới
tháng 3-1969, Nga có 59 người Thiệt mạng, Trung Cộng từ 200 tới 800 người, cả
hai bên đều dấu kín chuyện này.
Khrushchev mới đầu trợ giúp Bắc Việt trong
tình đồng chí nhưng khi chiến cuộc leo thang ông kêu gọi các lãnh đạo BV từ bỏ
con đường giải phóng miền Nam
Yuri Andropov
Hai ngày sau khi Brezhnev chết, Andropov được bầu làm Tổng bí thư
đảng CS Sô viết từ tháng 11-1982 cho tới khi chết 14 tháng sau đó. Từ 1967
Andropov làm Giám đốc KGB, đây là lần đầu tiên một Giám đốc KGB được bầu làm
Tổng bí thư. Trong thời gian tại chức, ông đã cách chức 18 bộ trưởng, lần đầu tiên
những sự kiện trì trệ kinh tế hoặc khoa
học trở ngại tiến bộ được cho phổ biến và chỉ trích.
Mặc dù nhận thấy chiến tranh Afghanistan
Một
việc đáng lưu ý trong thời gian làm Tổng bí thư, ông đã trả lời thư một cô gái
Mỹ 10 tuổi ở Maine , mời cô sang chơi với trẻ con Nga tại Moscow
Chiến
tranh lạnh lại căng thẳng khi chiến đấu cơ Nga bắn rơi một máy bay hàng không
Đaị Hàn từ Anchorage , Alaska
Konstantin
Chernenko
Andropov chết tháng 2-1984 sau 15 tháng cầm
quyền, bốn ngày sau Chernenko được bầu làm Tổng bí thư lên thay trái với ý của
Andropov muốn Gorbachev thay ông. Chernenko là Tổng bí thư thứ năm của Sô viết,
Gorbachev là nhân vật thứ hai sau Chernenko, thường chủ toạ các phiên họp Bộ
chính trị khi Chernenko bị bệnh, về sau sức khỏe suy yếu, Gorbachev luôn thay
thế ông.
Chernenko
được coi là người trở lại chính sách thời Brezhnev, ông thực hiện một thay đổi
nhân vật dưới quyền là cất chức Tổng tham mưu trưởng Thống chế Ogarkov, ông này
cổ võ tiết giảm tiêu xài để tăng chi phí
nghiên cứu và phát triển quân sự và thay bằng Thống chế Akhromeyev. Về
đối ngoại ông ký hiệp thương với Trung Cộng, mặc dù kêu gọi hòa hoãn nhưng ông
ta không giảm chiến tranh lạnh với Mỹ
Chernenko chết bệnh 10-3-1985 sau 13 tháng
cầm quyền
Mikhail
Gorbachev
Lên thay Chernenko năm 1985, Gorbachev là người lãnh đạo Liên Bang Sô Viết cuối
cùng, ông giữ chức Tổng bí thư đảng CS Nga từ 1985-1991, ngưởi đứng đầu nhà
nước từ 1988 cho tới khi giải thể năm 1991. Gorbachev sinh năm 1931 là Tổng bí
thư duy nhất sinh sau Cách mạng tháng mười.
Tốt
nghiệp đaị học luật, chính sách của ông gồm Mở rộng và Tái cấu trúc (Đổi mới) và họp Thượng đỉnh với TT Ronald
Reagan của Mỹ với khuynh hướng tài giảm binh bị chấm dứt chiến tranh lạnh. Ông
chủ trương bỏ vai trò đảng cai trị đất nước đưa tới giải thể Liên bang Sô viết.
Gorbachev được giải Nobel hòa bình năm 1990 và nhiều giải thưởng hoà bình, tiến
sĩ danh dự.
Ông cải tổ đảng trì trệ và kinh tế bằng
cởi mở, tái cấu trúc, đổi mới, dân chủ hóa và đẩy mạnh tiến bộ kinh tế tại Đại
hội đảng thứ 27 năm 1986, mục đích làm sống lại kinh tế Nga sau những năm trì
trệ thời Brezhnev. Gorbachev nói kinh tế trì trệ cần tái tổ chức, cải cách
chính gồm:
Cải cách trong nước
Mục đích làm sống lại nền kinh tế, ông chủ
trương cải tiến kỹ thuật cấp tốc, tăng sản xuất kỹ nghệ, canh nông, cải tiến
chính trị Sô viết cho hữu hiệu hơn. Theo ông muốn cải tổ kinh tế phải cải tổ chính trị xã hội, tháng 5-1985
ông cổ võ canh tân, thay ngoại trưởng Andrei Gromyko người đã giữ chức vụ này 28 năm qua.
Tái cấu trúc (perestroika)
Người
ta cũng thường gọi là đổi mới, nó là cơ bản để canh tân giải quyết kinh tế trì
trệ, năm 1986 được phác họa tại Đại hội đảng kỳ 27, phát huy dân chủ, chính
quyền tự chủ, chỉ trích, phê bình mọi cơ cấu xã hội
Tháng 1-1987 Gorbachev đề nghị cho nhiều
ứng cử viên tham gia bầu cử, những viên chức chính phủ không cần có đảng tịch,
không cần phải là đảng viên (CS)
Cởi
mở
Gorbachev chủ trương cho người dân quyền tự
do ngôn luận, bãi bỏ kiểm duyệt, thả tù chính trị, tù bất đồng chính kiến, ông
chấp nhận cho người dân được quyền chỉ trích ông và chính phủ . Năm 1988 ông
thực hiện một cải cách lớn nhất từ thời Lenine, đó là chính sách kinh tế mới ra
luật cho tư nhân được quyền sản xuất, buôn bán, hoạt động ngoại thương. Mới đầu
luật cho đánh thuế cao và hạn chế thuê nhân viên về sau có xét lại để tránh gây
trở ngại cho lãnh vực kinh tế tư. Từ đó cửa hàng, cửa tiệm tư, hãng xưởng bắt
đầu hoạt động, cho tổ chức nghiệp đoàn. Hoạt động dịch vụ tự trị được khuyến
khích để mong đầu tư nước ngoài vào làm ăn. Tháng 6-1988 Gorbachev cho cải cách
cấp tiến cắt giảm quyền kiểm soát của đảng CS trong chính phủ, tháng 3-1989 cho
bầu cử Quốc hội tự do trên toàn liên bang, đây là cuộc bầu cự tự do lần đầu
tiên kể từ 1917 tại Liên bang Sô viết.
Ngày 25-3-1990
Gorbachev được các Đại biểu bầu làm Tổng thống
liên bang Sô viết với 59% phiếu bầu, Quốc hội họp lần đầu ngày 25-5 được
đưa lên truyền hình bị chỉ trích, người dân muốn cải tổ nhanh hơn nữa. Trong
cuộc bầu cử nhiều ứng cử viên của đảng CS thất cử, Yeltsin được bầu ở Moscow
Đối
ngoại.
Gorbachev cải thiện bang giao, thương mại với
Tây phương , giảm cường độ chiến tranh lạnh. Năm 1986 ông tiến xa trong quan hệ
quốc tế, đề nghị hủy bỏ hỏa tiễn tầm trung tại Âu châu và chiến lược của ông để
hủy bỏ vũ khí nguyên tử vào năm 2000. Ngày 11-10-1988 Gorbachev và TT Mỹ Reagan
họp tại Iceland
Tháng
2-1988 ông cho rút khỏi Afghanistan
tuyên bố bãi bỏ học thuyết
Brezhnev (nêu trên) cho phép các nước Đông Âu tự do lựa chọn số phận của họ. Ngày
4-6-1989 Ba Lan cho bầu cử tự do, chính phủ CS bị hạ bệ, Nga bỏ thuyết Brezhnev
khiến dân Đông Âu nổi dậy suốt năm 1989 khiến cho chủ nghĩa CS bị hủy bỏ. Cuối
năm 1989 cuộc nổi dậy tại thủ đô các nước
Đông Âu từ nước này sang nước
khác vứt bỏ chế độ CS xây dựng tại đây từ sau Thê chiến thứ hai. Cuộc cách mạng
dân chủ tự do bắt đầu từ Ba Lan và sau đó Hung Gia Lợi, Đông Đức, Bảo Gia Lợi,
Tiệp Khắc, chỉ có Lỗ Ma Ni (Roumanie) là nước duy nhất dùng bạo lực lật đổ
chính quyền Cộng sản, biến cố Thiên an Môn năm 1989 ở Bắc kinh thất bại. Thời
kỳ chiến tranh lạnh chấm dứt, Gorbachev được cấp giải Nobel hòa bình 15-10-1989
và nhiều giải thưởng của các nước, nhiều tổ chức trên thế giới. Ngày 9-11 dân
Đông Bá Linh tràn qua Tây Bá Linh
Giải
thể Liên bang Sô viết
Mặc dù
Gorbachev cải tổ tự do dân chủ cho Sô Viết và Đông Âu nhưng kinh tế đi gần tới
khủng hoảng , cuối thập nên 80 thực phẩm khan hiếm phải dùng tem phiếu như như
thời chiến. So với 1985 khiếm ngạch từ 0 lên 109 tỷ rúp, dự trữ vàng giảm từ 2,000 xuống còn 200 tấn, nợ bên ngoài từ
zero tới 120 tỷ đô la.
Vả lại việc dân chủ hóa Sô viết và Đông Âu
phá hủy quyền lực của Đảng CS Nga cũng như của Gorbachev, các nước thuộc địa
đòi trả độc lập nhất là ba nước Lithuania, Latvia, và Estoniađã bị Staline sáp
nhập vào Nga năm 1940. Năm 1989 người Tây phương gọi là cuộc Cách mạng 1989 (Revolutions of 1989) các nước đông Âu từ bỏ chế độ
CS và trở lại chế độ dân chủ tự do của họ trước 1945. Ngoài ra các nước trong
Liên bang, thuộc địa cũ từ thời Nga Hoàng tuyên bố độc lập, Liên Bang Sô viết tan
như xác pháo cuối năm 1991. Mười lăm (15) nước tuyên bố độc lập tách khỏi Liên
bang Sô viết là Armenia,
Azerbaijan,
Belarus,
Estonia,
Georgia, Kazakhstan,
Kyrgyzstan,
Latvia,
Lithuania,
Moldova,
Russia,
Tajikistan,
Turkmenistan,
Ukraine,
và Uzbekistan.
Sự ly khai này đã khiến Nga mất một nửa dân số, trước là 290 triệu nay chỉ còn
145 riệu
Cách đây 72 năm Lenine đem lý thuyết Marx
Engels về thực hiện cuộc Cách mạng vô sản long trời lở đất năm 1917 và bây giờ
Gorbachev thực hiện cuộc Cách mạng 1989, giải tỏa xiềng xích chế độ CS áp bức,
đem lại dân chủ tự do cho Nga, cho các nước Đông Âu và các nước thuộc địa cũ
của Nga từ thuở xa xưa. Gorbachev là người có công lớn với nhân loại, ông đã cứu nước Nga, các nước Đông Âu, các
thuộc địa cũ của Liên bang, đem lại tự do bác ái cho nhân dân. Gorbachev người
có ảnh hưởng nhất thế giới thập niên 80, đã thay đổi cả một kỷ nguyên, một vĩ
nhân của thế kỷ. Chính ông ta đã đào huyệt chôn vùi chế độ CS tại Nga, Đông Âu
và cả trên thế giới mặc dù nay các nước CS da vàng còn thoi thóp thở nhưng
chúng cũng đang từ từ dẫy chết.
Tháng
8-1991, Ủy ban nhà nước tình trạng khân trương đưa quân nhẩy về Moscow làm đảo
chính theo kiểu Nguyễn Chính Thi năm 1960 tại Sài Gòn để lật đổ Gorbachev, ông
này bị giam ba ngày tại Crimea . Yeltsin, Tối cao
liên bang (Chủ tịch quốc hội) đã đứng
trên một chiếc xe tăng hô hào nhân dân
chống đảo chính, ông đã dẹp được cuộc phản loạn, nhân dân biểu tình chống quân
đảo chính, Gorbachev được cứu tại Crimea.
Cuộc đảo chính của nhóm CS bảo thủ thất
bại, người dân không muốn trở lại chế độ hà khắc, tàn bạo, đây là cái quẫy mình
cuối cùng của bọn tàn dư CS Nga trước khi chết
Boris Yeltsin
Sự nghiệp chính trị Gorbachev suy thoái,
Yeltsin dần dần nắm được quyền hành từ bộ này sang bộ khác kể cả điện Cẩm Linh.
Ngày 6-11-1991 ông ra nghị quyết bãi bỏ tất cả mọi hoạt động của Đảng CS trên
đất Nga. Mới đầu ông là người ủng hộ Gorbachev, Yeltsin nổi lên khi thực hiện
Tái cấu trúc, đổi mới, ông thành đối thủ chính trị mạnh nhất của Gorbachev. Ngày
29-5-1990 Yeltsin được bầu Chủ tịch Tối cao Sô viết (Chủ tịch Quốc hội). Ngày
12-6-1991Yeltin được bầu theo phổ thông đầu phiếu làm Tổng thống Cộng hòa Xã
hội liên bang Sô Viết Nga (Russian Soviet Russian Soviet Federative Socialist
Republic), lúc đó là một nước trong liên bang 15 nước. Khi
Gorbachev từ chức và Liên bang Số viết giải tán ngày 25-12-1991, Yeltsin giữ
chức Tổng thống liên bang Nga, năm 1996 ông tái đắc cử.
Ông chủ trương cải tổ kinh tế chỉ huy xã hội chủ nghĩa
tới một nền kinh tế thị trường tự do, dưới thời Yeltsin, nhiều suy thoái như
lạm phát, tham nhũng, kinh tế khủng hoảng và nhiều vấn đề chính trị xã hội ảnh
hưởng nặng nước Nga. Năm 1992 vật giá tăng vọt, thập niên 90 tổng sản lượng suy
giảm còn một nửa, thất nghiệp dữ dội, lạm phát phi mã khiến bao nhiếu người mất
hết tiền tiết kiệm, mười triệu người Nga lâm vào cảnh bần hàn.
Ông
tiếp tục giữ chức Tông thống cho tới 31-12-1999, tỷ lệ ủng hộ xuống không còn
gì trong những ngày cuối cùng, một loạt những khủng hoảng kinh tế chính trị
khiến Yeltsin không lấy lại được uy tín lúc ban đầu. Ông từ chức ngày 31-12-1999, Thủ tướng Vladimir Putin trở thành tổng thống lâm thời cho tới khi cuộc bầu
cử mới được tổ chức ngày 26 tháng 3, 2000.
Vladimir Putin
Ông giữ chức Thủ tướng Nga từ tháng 8-1999
tới tháng 12-1999, sau đó làm Tổng thống lâm thời do Yeltsin trao lại từ cuối
1999 tới tháng 3-2000. Putin đắc cử Tổng thống 26-3-2000 với 53% số phiếu nhiệm
kỳ đầu 2000-2004 và tái đắc cử nhiệm kỳ hai 2004-2008 đồng thời với hai nhiệm
kỳ của TT Mỹ Bush con. Ông lại làm Thủ tứớng từ 2008-2012 trong khi Dmitry
Medvedev, Thủ tướng của ông lên làm Tổng thống. Putin cũng là chủ
tịch đảng Thống nhất Nga, đã phục vụ cho KGB 16 năm, lên tới trung tá trước khi
hoạt động chính trị. Ông tham gia chính phủ Yeltsin và lên rất nhanh. Vì hiến pháp chỉ cho làm Tổng thống hai nhiệm
kỳ ông không thể ra ứng cử tiếp năm 2008.
Dmitry
Medvedev, Thủ tướng của Putin đắc cử Tổng thống 2008 và cử Putin làm Thủ tướng.
tháng 9-2011 sau khi luật thay đổi tăng nhiệm kỳ Tổng thống từ 4 lên 6 năm,
Putin cho biết ông sẽ ứng cử lần thứ ba (2012) khiến nhân dân biểu tình chống
đối tại nhiều thành phố Nga. Ông lại thắng cử Tổng thống năm 2012 (63.6% số
phiếu) và sẽ cầm quyến 6 năm, cử Dmitry Medvedev làm Thủ tướng. Đây chỉ là một
trò hề bầu cử, ông Tổng thống xuống làm Thủ tướng rồi ông Thủ tướng lên làm
Tổng thống, nước Nga trở thành một hí trường cho hai anh hề diễn tuồng bầu bán
ma mãnh.
Putin bị trong nước chống đối, bị thế giới
coi là dân chủ giả hiệu, người ta cho là nền dân chủ lai căng này sẽ từ từ đưa
tới độc tài, năm 2014 Nga bị truất khỏi G-8 vì sáp nhập bán đảo Crimea vào nước
họ. Ngày 21-2-2014 Quốc
hội Ukraine
Kinh
tế tốt đẹp trong thời kỳ Putin làm Thủ tướng và Tồng thống lần đầu 1999-2008
lợi tức thực sự tăng 2.5 (hai lần rưỡi), lương bổng thực sự tăng gấp ba, thất
nghiệp, nghèo nàn giảm một nửa, nhân dân mãn nguyện. Nhiệm kỳ trước của Putin
được đánh dấu kinh tế tăng trưởng, kinh tế Nga tiến một mạch 8 năm, Tổng sản
lượng tăng 600% , chính phủ giảm thuế. Chính sách năng lượng khiến Nga trở
thành siêu cường năng lượng. Putin trợ giúp kỹ nghệ high tech như Quốc phòng,
nguyên tử, đầu tư ngoại quốc gia tăng khiến kỹ nghệ xe hơi tăng trưởng. Nay đầu
tư vừa giảm 2.5% vì Ukraine khủng hoảng, nước Nga khác thường trong số những nền
kinh tế lớn ở chỗ họ dựa vào lợi tức
năng lượng dầu, khí để tăng trưởng
Đất nước được thiên nhiên ưu đãi có đầy tài nguyên thiên nhiên gồm dầu,
khí đốt thiên nhiên, kim loại quí…chiếm phần lớn hàng xuất khẩu Nga. Những thập
niên 2000 năng lượng nhiên liệu đã thay đổi bộ mặt nước Nga trở thành siêu
cường năng lượng như năm 2012 dầu và khí đốt chiếm 16% Tổng sản lượng, chiếm
52% lợi tức ngân sách liên bang và chiếm
hơn 70% hàng xuất cảng. Kỹ nghệ quân sự Nga rất cao, năm 2013 vũ khí xuất cảng
là 15 tỷ (Mỹ kim) đứng thứ hai sau Mỹ gồm máy bay chiến đấu, phòng không, tầu
chiến, tiềm thủy đĩnh …
Từ 2000-2012 xuất cảng dầu khí khiến đời sống người dân tăng, lợi tức
tăng 160% nhưng lợi tức phân phối không đều trong khi 110 nhà tỷ phú chiếm giữ
35% tiến của trong nước. Nga cũng bị nạn tiền thất thoát ra ngoại quốc, từ
2000-2012 mất 880 tỷ Mỹ kim.
Nay kinh tế Nga bị suy thoái từ khi sáp nhập
bán đảo Crimea, bị Mỹ và Tây phương trừng phạt kinh tế, thị trường chứng khoán
lao xuống vực thẳm,
đồng Rúp mất giá gần một nửa. Nay giá dầu
thô tụt xuống dưới 50 đô so với trên 100 đô nửa năm trước khiến kinh tế Nga
càng khốn đốn vì họ sống bằng bán dầu, năng lượng.
Nga
hoàn toàn trái ngược với nước Nhật, diện tích Nga nay 17 triệu Km vuông gấp 44
lần nước Nhật (337 ngàn Km2), Nga có rừng vàng biển bạc trong khi Nhật bị thiên
nhiên bạc đãi, không có tài nguyên nhưng nhờ trí thông minh, tài năng họ đã chế
tạo được các hàng xuất khẩu tuyệt hảo bán khắp năm châu. Kỹ nghệ đã đưa Nhật
lên hàng kinh tế lớn thứ nhì trên thế giới thập niên 80, 90 và 2000, chỉ mới
xuống hàng thứ ba những năm gần đây. Putin có công đào xới cái “của trời cho”
đem xuất cảng đưa đất nước lên hàng cường quốc kinh tế thứ 8 mà trước đó đứng hàng
thứ mấy chục.
Cuối
thập niên 90 sau khi Liên bang Sô viết sụp đổ, 15 nước trong Liên bang đòi trả
độc lập, Đông Âu từ bỏ chế độ CS, nưóc Nga lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh
tế, Tổng sản lượng suy giảm còn 50%, lạm phát gia tăng.
Thời mà đế quốc Sô viết đã từng chọc trời khuấy nước nay còn đâu?
Dậu đổ thì bìm bìm leo, nhiều nước nhất là Mỹ, Tây phương khinh rẻ nước
Nga hết thời, có người nói đừng coi thường Nga họ vẫn còn cả một kho vũ khí cũ.
Đó cũng là lý do thúc đẩy Putin vùng vẫy để lấy lại chút hào quang quá khứ mà
nhân dân cũng đồng ý để ông quậy cho đỡ tủi. Ông dật dây dựng lên một chính
quyền thân Nga tại Ukraine trước đây để từ từ kéo họ về Nga nhưng thất bại,
người Ukraine ác cảm với Nga vì họ đã từng bị Staline giết bẩy triệu người năm
1933. Họ lật đổ Tổng thống thân Nga khiến Putin nổi giận sáp nhập bán đảo Crimea vào Nga trắng trợn
Khi bị Tây phương trừng phạt kinh tế, Putin quá
giận mất khôn tuyên bố Nga là nước duy nhất có thể biến Hoa Kỳ thành tro bụi.
Nay bất lực trước đòn kinh tế Putin chỉ còn nước hù dọa cho đỡ tủi. Đe dọa chỉ
là vũ khí của kẻ yếu, nay kho vũ khí cũ đã quá lỗi thời chẳng dọa được ai, cũng
chẳng đánh được ai. Ngay cả những tay trùm CS như Staline, Khrushchev, Brezhnev .. đã từng hét ra lửa, mửa ra
khói cũng không dám nói vậy. Putin lợi dụng chính sách đối ngoại mềm yếu của
Obama để lộng hành, nhưng hai năm nữa, Cộng hòa sẽ lên nắm quyền, khi ấy ông sẽ
không dại gì mà vuốt râu hùm.
Có
vài người nịnh Putin, thổi ông lên hàng người có nhiều quyền lực nhất thế giới
nhưng quyền lực ở chỗ nào? Nay dân số Nga chỉ còn một nửa (145 triệu, List of
countries by population Wiki) sau khi Liên bang Sô viết tan rã đứng hàng thứ 9
trên thế giới. Tổng sản lượng Nga thập niên 60, 70 bằng nửa của Mỹ như Samuelson
đã nói trên, nay TSL Nga (2,000 tỷ) đứng hàng thứ 9, chỉ bằng gần 1/8 của TSL
Mỹ (16,7 68,000). Ngân sách quốc phòng Nga (88 tỷ) hiện đứng thứ ba trên thế giới
nhưng chỉ bằng 1/7 của Mỹ (640 tỷ), diện tích Nga từ 24 triệu Km2 còn 17 triệu
Km2.
Nhiều người cho rằng Putin muốn trở lại thời chọc trời khuấy nước của
Liên bang Sô viết xa xưa nhưng than ôi thời oanh liệt nay còn đâu? Muốn vậy trước
hết phải chiếm lại 15 nước thuộc địa cũ để đưa dân số từ 145 triệu trở lại 290
triệu và Tổng sản lượng lên hàng thứ hai, thứ ba, sau đó chiếm lại Đông Âu để
tái lập giang sơn nhưng chỉ có những thằng điên mới mang ảo tưởng như vậy, làm
sao có thể quay ngược bánh xe lịch sử?
Liên bang Sô viết, cái nôi của CS đầu hôm sớm mai tan như xác pháo, nhà
Phật gọi là vô thường, chẳng có gì là thường còn, có sinh thì có diệt.
Có
lẽ ông Putin nên nghĩ tới kế hoạch phục hưng nền kinh tế đang suy thoái thì hay
hơn là đào xới “của trời cho” đem bán, miệng ăn núi lở, ăn mãi nó cũng phải
hết. Các nước Nhật , Nam
Tương lai kinh tế nước Nga thật là ảm đạm, một ngày nào Putin cũng sẽ quan
tâm tới chính sách xét lại con đường sai lầm mà ông hằng theo đuổi một cách vô
ích
Trọng
Đạt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét