Vũ Thế Phan

Những sự đời tuồng như không thể 1

Không tiền bổ sung thì tự bơi vô mà coi!

“..Ngón đòn Nghĩa đưa ra vốn rất “phổ thông” trong quan hệ giữa một số không nhỏ đồng bào ruột thịt trong nước và những khúc ruột... thừa vạn dặm lơ ngơ tìm về chốn cũ, trao trọn niềm tin vào thân bằng quyến thuộc mà mình cứ đinh ninh ít ra vẫn như xửa như xưa..”

Suốt đoạn đường Quảng Bình-Nghệ An cô nàng ngồi oải ra như nằm, không hé một lời, mắt nhắm tịt, bàn tay trái cứ bóp bóp vào trán, lâu lâu lại chắt lưỡi, buông tiếng thở dài, ngao ngán. Tôi cũng chỉ ngồi trơ đưa mắt nhìn ra cửa xe, mặc kệ cảnh đẹp quê hương làm như cũng lẫy hờn chi đó, hối hả vùn vụt ngược chiều làm tăng gấp đôi gấp ba tốc độ như để thu ngắn hơn nữa giây phút giã từ không lưu luyến. Tôi không màng gợi hay đáp chuyện với anh tài xế trọ trẹ rất có duyên miệng. Tôi biết mẹ xấp nhỏ vẫn còn đau lòng lắm lắm vì sự đời tuồng như không thể lại mới xảy ra sáng nay ở bến đò Phong Nha Kẻ Bàng. Mà sự đời trơ trẽn chỉ đáng có một đô la Mỹ, Bác ơi. Chuyện là thế này:

Ngoài việc về kiểm tra lần cuối căn nhà mới được xây xong trong huyện NĐ, mục đích du lịch chính của chuyến ngược lên Trung lần này của vợ chồng chúng tôi là được tận mắt chiêm ngưỡng và đích thân quay hình ảnh của một thắng cảnh thiên nhiên trên đất Việt đã được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới: Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.

Mua vé xong, hai đứa tôi định bước lên một trong hơn chục chiếc thuyền màu xanh-đỏ đang neo chờ đến phiên nhận khách, người đàn ông xoát vé liếc hai chúng tôi một cái, đưa tay chận chúng tôi lại, nhìn vào hai tấm vé, nói:

-Vé ni là vé tham quan động Phong Nha. Anh chị phải mua thêm vé thuyền đi từ đây vô tới đó !

Hai đứa tôi nhìn nhau, ngạc nhiên, vợ tôi thắc mắc:

-Ủa, trên bảng giá biểu đâu có ghi như vậy đâu?

-À, đúng thế. Do quyết định mới được ban hành sáng nay nên «họ» chưa kịp viết bổ sung.

-Vậy nếu du khách không còn tiền để «bổ sung» thì phải làm sao?

-Thì họ tự bơi vô mà coi!

*

Sau mấy kỳ hè về đây và qua nhiều lần trao đổi với ông anh cả, vợ chồng tôi quyết định bỏ tiền ra xây một căn nhà nho nhỏ trên khoảng đất 250m2 hương hoả của gia tộc mà anh cả đã có nhã ý chia cho, dù bản thân tôi đã theo cha mẹ lưu lạc xứ người từ năm lên sáu. Dự trù đến tuổi hưu luật định là vợ chồng già về đây an dưỡng cho đến cuối đời.

Căn nhà mới được xây xong nên còn tôồng lôộng. Tôi ngỏ ý muốn đi mua vài thứ cơ bản cho phòng khách và phòng ngủ trước, phần gia dụng bếp núc linh tinh thì bà xã sẽ lo trong kỳ về lần tới. Người hướng dẫn tôi đi mua sắm tên Nghĩa, gọi tôi bằng cậu do vai vế trong họ chứ anh hơn tôi đến 5 tuổi. Mỗi lần tôi về là Nghĩa bỏ hết mọi việc, tận tâm đeo theo tôi như hình với bóng. Do đó, ngoài chuyện tôi đài thọ anh ấy trong mọi sinh hoạt ra, trước khi chia tay tôi không bao giờ quên đút vào túi áo Nghĩa một tờ giấy xanh của ông già B. Franklin hay hai tờ của ông già U.S. Grant, thay lời cảm kích. Nghĩa dặn tôi: Cậu cứ vô tư ngắm, thật sự «kết» cái nào thì mới hỏi giá song nhất quyết đừng trả giá nọ kia mà hớ, kiểu nào cũng hớ. Cậu chỉ ra dấu cho cháu thôi. Để cháu lo cho là sẽ được giảm 25-30% là ít. Tôi trả lời: thì Nghĩa đóng vai khách hàng luôn đi, mình chỉ là người đi xem ké.

Vị chi riêng hôm đó, nhờ «cái lưỡi Tô Tần» của ông cháu tên Nghĩa tôi đã tiết kiệm tổng cộng được 350 đô-la Mỹ và có điều lạ là cũng từ chiều đó Nghĩa biến mất cho tới khi tôi phải trở lại Pháp, 2 tuần sau.

Nhìn bộ sô-pha với cái bàn thấp, cái bàn ăn với 6 cái ghế, một cái tủ TV tất cả bằng gỗ cẩn xà-cừ mà cửa tiệm furniture mới chở tới và hai nhân viên đang loay hoay tìm chỗ đặt sao cho thích hợp với phòng khách, vợ anh cả hỏi tôi đưa biên lai cho chị ấy coi. Coi xong, chị nói liền: hớ đậm! Tôi ngạc nhiên: hớ sao mà hớ. Theo giá họ nói, nhờ Nghĩa em còn tiết kiệm được những 350 đô-la lận. Chị tôi chẳng nói gì thêm.

Sáng hôm sau, chị tôi đèo bà xã ra khỏi nhà, bảo là đi chợ. Gần trưa, hai bà về, tay không. Bà xã nhìn tôi, cười:

-Anh nói anh tiết kiệm được 350 đô à?

-!!!

-Thằng Nghĩa nó không qua tìm anh từ chiều qua là vì nó “búp” được của anh 250 đô, chắc biến ra Vinh rồi.

-!!!

Té ra vừa rồi họ đã ra chính cái tiệm bàn đồ nội thất cho tôi để kiểm chứng. Chị dâu tôi giải mã chuyện từ “tiết kiệm 350 đô” thành bị “búp 250 đô” như sau:

Ngón đòn Nghĩa đưa ra vốn rất “phổ thông” trong quan hệ giữa một số không nhỏ đồng bào ruột thịt trong nước và những khúc ruột... thừa vạn dặm lơ ngơ tìm về chốn cũ, trao trọn niềm tin vào thân bằng quyến thuộc mà mình cứ đinh ninh ít ra vẫn như xửa như xưa. Tổng cộng các món tôi mua hôm qua, không cần trả giá là 970 đô. Giá chót họ sẽ bán là 820/850 đô. Thằng Nghĩa vốn là cò, ăn rơ với các cửa tiệm từ trước. Tôi cả tin... rọt rà nên đâu dè chính nó là người tăng giá lên thành 1450 đô. Rồi trước mặt tôi và chủ tiệm, nó trả giá xuống còn 1.100 đô. Thì đây:

$1.450 – $1.100 = $350 (tiết kiệm của tôi, nhờ thằng Nghĩa)

$1.100 – $850 = $250 (phần lại quả trực tiếp từ túi tôi lọt qua túi thằng Nghĩa).

“Đó là chưa kể thằng Nghĩa còn hai-ba phần trăm hoa hồng trên số tiền $850 từ các món chú đã mua”. Chị dâu tôi nói.

Trong quyến thuộc ai cũng nổi khùng, định kéo nhau đến nhà thằng Nghĩa mần cho một trận. Vợ chồng tôi sợ… chi đó, nhất định ngăn lại. Riêng tôi, thật tình tôi phải cám ơn thằng Nghĩa - nhờ ơn ai đang ngự trên trần nhìn xuống, nó hốc xổi tôi có mỗi một lần! Úm ba la, bát mê hồng!

Vũ Thế Phan

 

Những sự đời tuồng như không thể 2

“...Do đâu nên nỗi? Thật là đáng tiếc cho một nhân tài của đất nước ta, của thế giới: Với bộ óc tinh xảo như nó mà đừng được giáo dục & đào tạo vào những việc tủn mủn bất cố liêm sỉ thế này thì dân tộc ta và e cả nhân loại được hưởng nhờ không ít...”

Đang từ cửa sổ toa xe lửa trầm tư dõi mắt xuống sự nhốn nháo, í ới của người và người, tôi giật mình nghe tiếng con gái giọng Nam «mời cụ mua gà vườn hấp muối tiêu, ướp theo kiểu Sóc Trăng». Nhìn xuống tôi thấy một cô bé độ 13, 14 tuổi - cỡ con cháu ngoại nhà mình, đang nâng lên một cái khay có 5 con gà hấp, mỗi con độ hai cung tay người lớn chặp lại, căng ú rất bắt mắt. Tôi bảo «cám ơn cháu, bà không ăn gà hấp». Nói rồi tôi tiếp tục theo đuổi ý tưởng đang lỡ dở trong đầu. Đồng thời có chút thắc mắc, dựa trên nguyên tắc ở các xứ tôi đã ghé thăm bằng xe lửa - kể cả ga Bangkok, Thái Lan - thì không ai ngoài hành khách có vé được sáp lại gần lề ray xe lửa. Con bé này chắc ngoại lệ. Tôi thầm nghĩ vậy là vì sau hơn chục kỳ về đây, tôi đã hiểu hơi hơi rõ ở đất nước thượng tôn pháp luật như xứ ta, xuyên qua căn bản ‘đầu tiên’ thì bất cứ cái gì cũng có thể ngoại lệ, siêu ngoại lệ, ngoại trừ duy nhất một việc là bô bô giữa đường giữa phố chuyện vui có vợ có con theo lẽ hết sức bình thường của ai đó, vì như thế là phạm vào tội bật mí bí mật quốc gia mà ai ai cũng biết, nhất là ‘nhân dân’ không nằm trong định nghĩa của ngài ĐT-TS Nguyễn Văn Quang, tức nhân dân mạng.

«Bà ơi, bà mua giúp cháu với, gà thả vườn, thịt chắc ngon lắm». Tôi lại nhìn xuống, chú ý hơn: Lại con bé đó, tóc thắt đuôi gà, áo thun trắng bỏ ra ngoài quần jean bạc màu, sau lưng đeo một cái túi du lịch màu dương đậm (sac à dos). Tôi cám ơn nhưng vẫn không mua. Độ năm phút sau, tiếng còi xe lửa hụ lên, báo hiệu tàu sắp rời bến. «Bà ơi, bà giúp mở hàng cho cháu đi mà», tôi nhìn xuống: vẫn con bé đó, đôi mắt tròn xoe, ngây thơ ngước nhìn tôi nhoẽn miệng cười. Nụ cười của nó làm tôi liên tưởng tới cái kiểu cười vòi vĩnh của con cháu ngoại, đến là dễ ghét mà sau cùng, cách chi cũng phải chiều nó. Cho nên, dù không ưa món gà hấp, tôi quyết định ủng hộ con bé: thôi được, cháu gói cho bà một con. Nó nói bao nhiêu tôi ừ bấy nhiêu, không lựa chọn gì cả vì vốn không thích, định bụng đưa về làm quà Sài-gòn cho gia đình con em gái ở ‘Huế đẹp, Huế thơ, Huế ngó lơ là mất bóp’. (Sẽ có bài riêng cho đề tài này).

Tôi chìa tay xuống trao cho con bé tờ 100.000 VNĐ: cháu giữ lấy, bà tặng cháu mớ tiền còn lại. Vừa nói tôi vừa thấy nụ cười của con cháu ngoại…vàng. Cô bé bán gà cầm tờ giấy bạc, cám ơn rối rít. Nhìn nó ngồi xuống, đặt cái khay lên đùi, tay trái giữ khay, tay phải vói móc từ cái sắc đeo sau lưng ra một xấp báo Nhân Dân, tách một trang ra, loay hoay đưa con gà hấp này lên, đặt xuống khay lại, chọn con khác rồi lại đặt xuống. Tôi nghĩ bụng: nó đang lựa con to nhất cho mình. Cứ thế cho đến khi xe lửa chuyển bánh. Có lẽ do nó gói vội nên đầu và một phần cổ con gà hấp thò ra khỏi tờ Nhân Dân, đứng dậy nâng tay đưa lên cho tôi. Tôi vói tay xuống, hấp tấp cầm ngay cái đẩu con gà hấp: Xe lửa chạy, đầu và cổ con gà hấp chạy theo trên tay tôi cho đến…Huế, còn thân con gà trụ lại Sài-gòn!

Ở Huế, nhìn «con gà hấp» còn nguyên bốn cái găm tre (như cái đinh) gần cùng màu với da con gà, dài chừng 5 phân lủng lẳng xuyên qua cổ, cả nhà được một trận cười ra… nước mắt.

Tôi, một bà già 71 tuổi với 43 năm lưu lạc thăng trầm nơi xứ người, lại mắc bịp một con bé 13, 14 tuổi thơ ngây, dễ thương như con cháu ngoại nhà mình, ngay trên quê hương mình! Phật, Chúa ơi! Do đâu nên nỗi? Thật là đáng tiếc cho một nhân tài của đất nước ta, của thế giới: Với bộ óc tinh xão như nó mà đừng được giáo dục & đào tạo vào những việc tủn mủn bất cố liêm sỉ thế này thì dân tộc ta và e cả nhân loại được hưởng nhờ không ít.

*

Sau khi đã đồng ý với giá cả trên bảng giá, cô ở quầy tiếp tân đưa hai vợ chồng chúng tôi lên lầu chọn phòng. Vào căn đầu tiên, cô ấy nói: phòng này mới được nâng cấp, sơn lại mới. Vợ tôi bảo: cô cho xem phòng khác vì tôi không chịu được mùi sơn mới. Qua phòng thứ hai, chung vách với cái thứ nhất, là một phòng cũ, bày biện giống bên kia. Chúng tôi đồng ý lấy phòng này.

Tắm rửa xong, vợ chồng rũ nhau đi ăn Mì Cao Lẩu. Hai đứa tôi vừa xuống khỏi cầu thang là có một nhân viên nam trẻ của khách sạn xum xoe tiến tới: cô chú đưa chìa khoá xe cho cháu để cháu cất vào ga-ra cho an toàn. Khu này khó có chỗ đậu, hơn nữa an ninh ‘còn hạn chế’. Tôi chưa dám lái xe hơi dạo phố ở Việt Nam, nên khi thật cần thiết mới kêu taxi. Tôi đưa chià khoá cho cậu ta, nói: cám ơn cháu.

Sau trọn ba ngày đêm thích thú dạo chơi phố cổ Hội-An, khi tản bộ khi bằng xe xích-lô, nhất là về khuya dưới ánh đèn lồng kỳ ảo, đi lui đi tới đâu hai chục lần trên chiếc cầu Nhật Bản, trầm ngâm phóng mắt ngắm con sông Thu Bồn nằm trên cảng thị mà trước đó chỉ mới biết qua nhiều tên gọi khác nhau, thấy hình ảnh qua sách báo về sự hình thành của chữ Việt hiện hành ở nước ta từ đầu thế kỷ 17. Sau này là trên Net, trên VTV4. Chúng tôi quyết định trả phòng quay về Đà Nẵng.

Nhìn biên lai, tôi ngạc nhiên, hỏi cô tiếp tân:

Sao tổng cộng lại so le với giá biểu thế? (1.950.000VNĐ, đúng ra là 1.650.000VNĐ).

Thưa cô chú, tại vì tiền phòng cũ (600.000 VNĐ/đêm) đắt hơn tiền phòng mới 50.000 Đồng/ đêm do không... có mùi sơn mới! Còn 150.000 Đồng là tiền gửi xe 3 đêm và non nửa ngày sáng nay.

Nói xong, cô ta cúi mặt xuống, chăm chú viết viết, ghi ghi chi đó. Hai vợ chồng tôi im lặng nhìn cô ấy một lúc, cô ấy vẫn chẳng ngước lên. Tôi định bụng xin gặp ban giám đốc khách sạn nhưng rồi thôi: cô ta chỉ làm theo chỉ thị. Tôi cười bằng mắt với vợ tôi, lắc đầu chẳng nói gì, thanh toán thêm 300.000VNĐ. Cự nự ư: không khéo họ cho gọi ‘bạn dân’ đến đưa hộ chiếu thay vì hai đứa về ‘làm việc’ vài ngày thì chương trình du lịch ‘thôi rồi Lượm ơi’ 1000/100% là cái chắc, có mà khóc thấu ông Sarkozy.

Trên đường về Đà Nẵng, tôi cầm tay lái mà lòng dạ chùng xuống như thể bị huyết áp thấp: không hiểu nổi cái văn hoá dịch vụ khôn vặt đến trơ trẽn này. Mà to tát gì cho cam, sao lại có thể như thế được chứ? Đối với du khách ngoại quốc - đặc biệt da trắng, họ có đủ dũng khí dở trò này không? Tại sao chỉ thừa can đảm óp ép người mình? Tại sao?

Câu hỏi này, vợ tôi có câu trả lời: “Tại vì anh tài khôn ‘dân tộc tính 4.000 văn hiến’, sổ tiếng Việt. Từ nay có về, những nơi công cộng như sân bay, biên giới, khách sạn, nhà hàng...: anh cương quyết chịu điếc, chịu câm đối với tiếng nước ta, chỉ giao lưu theo ngôn ngữ trong Passeport của anh coi, mọi sự trên đất nước rồng tiên này trong tim anh sẽ ‘dễ thương’ hơn rất rất nhiều. Anh sẽ không bị vu, qui tội bêu rêu do ‘thế lực thù địch’ kích động”.

Ờ ha. Mà sao lại có thể như thế được chứ?

Trong sinh kế, tôi may mắn có cơ hội đi qua nhiều nước nhưng chẳng khách sạn nào có phòng rộng y hệt nhau nhưng Cũ đắt hơn Mới, bắt khách hàng trả thêm phí Parking mà không niêm yết quy định gì cả. Âu cũng là một phát kiến mới Made in Vietnam, thế giới ‘dẫy chết’ cần học và làm theo hầu phát triển hơn nữa. Tôi không nêu tên khách sạn này ở đây bởi óc bã đậu vợ chồng tôi chưa thể thuộc lòng hai chữ Nhẫn tâm.

Liên quan tới hai chữ Nhẫn tâm, sinh thời ông thân tôi khi bàn luận về vế thứ 2 (thế nào là con người xhcn) trong câu ‘danh ngôn’ chưa bao giờ có định nghĩa «muốn xây dựng xã hội XHCN trước hết cần có Con người XHCN» của bác Minh, bác Duẩn như sau:

“muốn mưu đồ đại sự thì phải luyện tập chữ Nhẫn. Muốn hành hiệp thiện nguyện phải tích lũy chữ Tâm. Còn muốn trở thành Con người mới XHCN thì phải thuộc lòng hai chữ Nhẫn tâm!”

Vũ Thế Phan

TB: Hiện nay trong sổ tay của tôi còn một mớ ‘sự đời tuồng như không thể’ mà chính tôi đã được may mắn sống qua hoặc do thân nhân trong gia tộc sống dùm, kể lại. Mà muốn cho họ ‘dám’ thố lộ sự đời của họ (vì họ ngại bà con cho là ngu, hay là do họ ‘thích xu nịnh, quá keo kiệt’, như ai đó - chắc chắn là chỉ đọc chéo bài chủ - đã phán cái đùng vào tôi trong bài số 1), tôi phải dẫn nhập làm quà bằng vài sự đời của bản thân tôi. Tôi đang phân vân: nên chăng tiếp tục những sự đời vặt vãnh mà hầu như khúc ruột thừa nào cũng đã ít nhiều trải nghiệm, vấn đề là nói hay không nói ra, thế thôi. Giấu cái xấu đâu xoá được cái xấu, vậy nói ra cho người khác biết để tránh mắc bẫy cũng là một hình thức giảm dần cái xấu. Tâm trạng tôi, xem ra, chẳng mấy khác tâm trạng của cụ Toan Ánh khi cụ cho xuất bản tại SG 51 năm trước đây cuốn ‘Nghệ thuật Ăn trộm và Bắt trộm của người xưa’. Vướng con trùng diễn đạt bằng chữ theo kiểu Việt Nam trong đầu kể cũng nhiêu khê, khổ tâm quá xá chứ chẳng chơi.